Levendige tuingemeenschap op gezonde bodem

Levendige tuingemeenschap op gezonde bodem

Een tuin waar samen getuinierd, geoogst en gegeten wordt van gezonde, gemengde teelten met volop bloemen, weggestopt in de Friese Wâlden: de Sûntetún biedt plek aan een levendige mienskip van oogsters en van werkers, van planten en van dieren.

De Sûntetún

In de groentebedden wordt druk gewied. In de bedden staan gekleurde stengels snijbiet, kroppen andijvie en plukjes rucola gebroederlijk naast elkaar. Met een precies oog voor welk groen mag blijven en wat weg moet, trekt Douwe Kootstra pollen paardenbloem en knopkruid weg.

Alsof het nog niet nat genoeg was, begint het opnieuw te regenen op deze zaterdagochtend. Aan de overkant van de sloot wordt druk gewoeld in de slootkant. Uit de natte grond komen een paar kleine knolletjes tevoorschijn. Tim Wiersma en enkele van de deelnemers van zijn tuin oogsten aardperen. Net als ze de moed dreigen op te geven dat deze mooie bloeiers ook een lekkere oogst hebben voortgebracht, klinkt er gejuich: “Dat liket der op!” De emmer vult zich gestaag, zodat er uiteindelijk voor iedereen wat aardpeer is om mee te nemen. Gretig worden recepten van soep en gratins met aardpeer uitgewisseld, want deze wintergroente is voor bijna iedereen nieuw. Het zijn de laatste oogsten van het seizoen, want het duurt niet lang meer voor er nachtvorst komt.

Zo sluit de Sûntetún een bijzonder jaar af, het eerste jaar zonder Trynke, Tims vrouw die in 2022 overleed. Op de tuin is het gat dat ze achterliet voelbaar. “Het is zo’n gemis, want Trynke was de grote verbinder hier,” vertelt Roeli van Til, oogster van het eerste uur. “Maar door haar overlijden zijn we als gemeenschap veel dichter bij elkaar gekomen.” Zittend op de veranda kijkt ze uit over de uitgebloeide plukbloemenborder, de grote passie van Trynke.

Plukken, tuinieren en eten

De oogsters van de Sûntetún op de grens van Noardburgum en Feanwâlden zijn bij elkaar gekomen om terug te blikken op het oogstseizoen van 2023. Vijftien huishoudens plukken wekelijks hun groenten van de tuin, komen geregeld bij elkaar om in de tuin te werken en om groenten te verwerken tot bijvoorbeeld zuurkool. Bij de evaluatie is besloten de plukbloemenborder volgend jaar in ere te herstellen en een vast wekelijks werk- en oogstmoment in te lassen, zodat ook nieuwe leden beter leren herkennen wat er allemaal te oogsten is.

De tuin van Tim is een permacultuurtuin in optima forma: gewassen worden door elkaar geplant ter bevordering van de diversiteit en de bodem blijft permanent afgedekt met mulchlagen. Naast zijn werk op de tuin, werkt Tim bij Agro Mulder, waar hij advies geeft over mineralisatie. Binnen het project Friese Vitale Bodem vertaalt Tim de bodemanalyses van de deelnemende tuinen naar een passend maatwerkadvies voor de toevoeging van mineralen en sporenelementen. “Een gezond bodemleven hangt samen met de gezondheidswaarde van de voeding. Al die kleine stofjes ontsluiten de bodem voor het gewas en alle diertjes die erin leven. Hoe meer leven in de grond, hoe vitaler het gewas.”

Leven in de tuin

En juist dat maakt de Sûntetún voor Olga van der Meyden en haar familie zo aantrekkelijk. “Wat je hier haalt is biologisch – echt puur gezond eten. En er is altijd wel weer wat anders te plukken,” zegt Olga. “We wonen in Leeuwarden, maar ik ga met plezier hier naar toe voor mijn groente. En ook voor de gezelligheid, trouwens. Het is echt een hechte gemeenschap en dit seizoen zijn we nog hechter geworden. We missen met Trynke de vrolijke noot in ons gezelschap. Maar we zetten samen met Tim de schouders er onder.” De tuin is de constante factor geweest in dit bewogen jaar. Tim: “Het heeft ons heel goed gedaan dat er met alle oogsters steeds leven was in de tuin.”

In drie jaar tijd groeide de tuin steeds een slagje groter, maar in 2024 is het doel de bedden die nu in gebruik zijn optimaal te benutten en bij te houden. Ruimte voor groei is er wel, want achter het verste groenteveld zijn nog een weiland en een dennenbosje die ook bij het perceel horen. Daar lopen nu de koeien en de varkens, gezellig tussen de hoge sparren. Beetje bij beetje worden de bomen weggezaagd zodat er mettertijd een voedselbos aangeplant kan worden. “Mooie fruitbomen van allerlei soorten met koeien er tussen in, dat stel ik me voor”, zegt Tim.

Het idee van een voedselbos, waar allerlei bomen en struiken voor oogst zorgen, past goed bij de diversiteit van de Sûntetún. Tim: “In al onze bedden staan gemengde teelten. Dat zorgt ervoor dat mensen wel eens moeten zoeken naar wat ze kunnen plukken, maar het levert wel een mooie oogst op.” “Wat ik allemaal geoogst heb? Teveel om op te noemen”, zegt Roeli. “Rabarber, sla, paksoi, boontjes, aardbeien en nog veel meer.” “En je kunt je kinderen de groente zo van de tuin laten proeven”, zegt Olga. “Het enige wat ik zou wensen is dat we dichterbij woonden en ik meer kon komen oogsten.”

Bodemanalye

“Het bodemproject heeft me veel inspiratie gebracht, met name door te leren van de jarenlange ervaring van de andere tuinders. Zij weten veel meer dan ik wat het goed doet, wat goed bij wat kan en hebben handige praktische oplossingen voor bijvoorbeeld water geven. Van de andere kant heb ik ook gezien dat er niet veel tuinen zijn die het idee van permacultuur zo doorvoeren als wij doen.”
“Zelf heb ik veel gehad aan het aanvullen van sporenelementen. Op het eerste veld waar we begonnen zijn had ik het eerste jaar veel last van slakken. Toen heb ik op basis van een bodemanalyse aangevuld met molybdeen, kobalt, mangaan en zo nog wat elementen. Het volgende jaar hadden we daar geen probleem meer met slakken, maar wel op het nieuwe veld dat we toen erbij in gebruik namen. Dat vertelt mij dat we met die stoffen de weerbaarheid van de plant voeden en dat geeft een heel goed resultaat.”