Boer in transitie: Janita ten Berge
22 augustus 2017
Boer in transitie: Janita ten Berge
Janita ten Berge (51) is melkveehoudster en bestuurlijk actief bij LTO Noord. Samen met haar man Jaro (55) en zonen Guido (27) en Timo (24) vormt ze een maatschap. Hun bedrijf is gevestigd aan de rand van het dorpje Steggerda in de gemeente Weststellingwerf. Ze bewerken 112 ha land en melken 200 koeien.
Iedere twee weken interviewt Janna van der Meer een boer over zijn veranderende leven als agrarisch ondernemer (m/v).
Janita vertelt:
“Alles gaat veel sneller dan vroeger. Neem bijvoorbeeld de sociale media. Wij waren vroeger afhankelijk van het Fries Landbouwblad. Dat was onze gids en we plozen het uit. Nu kun je overal je informatie halen en dat maakt het lastig om te vinden wat bij je past. Veel collega’s willen daarom graag bij de hand genomen worden. Je verzuipt gemakkelijk in alle meningen en informatie.
Tijdens de quotering was het nog relatief overzichtelijk. Je wist wat je mocht produceren en daar richtte je je bedrijfsvoering op in. Je keek niet eens naar de melkprijzen. Nu maak ik elke week een begroting en schat ik in hoeveel buffer ik moet organiseren.
Trouwen
Toen ik in de jaren 80 van school kwam, stond de rente hoog en was er veel werkloosheid, vooral onder jongeren. Ik trouwde en stortte me meteen vol in het bedrijf. Als dochter van een melkveehouder was dat geen grote stap. Bovendien was dat in die tijd, in mijn kring, gewoon.
Ik kreeg al gauw drie kinderen, maar begon me toch te vervelen. Daarom begon ik cursussen te volgen. Ook heb ik toen, met een groepje, de Jonge Agrarische Vrouwen opgericht. Het was heerlijk ervaringen te delen en met elkaar vergaarden we kennis omtrent het boerenbedrijf. Dat is leuker dan alles aan je man te moeten vragen.
Verder wilden we zwangerschapsverlof voor boerinnen regelen en vervanging, als een boerin om een andere reden uitviel. Deze plannen zijn nooit echt van de grond gekomen, omdat de meeste vrouwen tegenwoordig niet meer honderd procent op de boerderij meedraaien.
Splitsen
Vroeger speelde ons hele sociale leven zich onder boeren af. Feestjes werden bijvoorbeeld niet onder melkerstijd gehouden en waren niet te laat afgelopen. Dat is nu anders, maar onze zonen kunnen toch overal aan meedoen, omdat we met zijn allen de taken verdelen. Dat is best luxe.
Het was eigenlijk de bedoeling om het bedrijf op niet al te lange termijn in tweeën te splitsen, zodat Guido en Timo ieder voor zichzelf kunnen beginnen, maar door de nieuwe fosfaatwetgeving gaat dat langer duren dan gepland. De jongens werken daarom ook nog buiten de deur: bijvoorbeeld als loonwerker, bouwvakker of melker. We melken nu 2 miljoen liter en dat is een verdubbeling van onze productie ten opzichte van 2013, maar het is niet voldoende voor vier personen.
Onderbuik
Ik vind dat de maatschappij tegenwoordig erg vanuit de onderbuik reageert. En zich vaak ongefundeerd kritisch naar boeren uitlaat. Dat kwetst me.
Neem nu landschapspijn: het landschap is de laatste jaren enorm veranderd. Maar dat komt niet alleen van de boeren. De steden en het wegennet zijn uitgebreid. Dat zijn ook grote veranderingen, maar de meeste mensen zijn alweer vergeten hoe het eerder was. Wij onderhouden de bossingels waar dit gebied rijk aan is, maar je kunt niet alles laten groeien. Onkruid en dierziektes moet je blijven bestrijden.
Dat kan trouwens best in overleg. Dit voorjaar heeft de vogelwacht bijvoorbeeld de nesten van de kieviten afgeschermd. Wij reden er omheen en bewerkten het land zoals we gewend waren. Het mooie van het boerenbedrijf is, dat je altijd met alle elementen bezig bent. Maar de kern blijft voedselproductie: dat is onze belangrijkste taak.
Ik maak me wel zorgen over de bodem. Door de krappe bemesting is de bodem minder vruchtbaar. Het bodemleven is weg en het water absorberend vermogen verlaagd. We hebben genoeg organische mest, maar dat mag er niet op en daarom moeten we kunstmest aankopen.
Gentechnologie
Gelukkig gaan de technische ontwikkelingen door. Ik denk dat we met de steeds preciezere data, accuratere interpretaties en GPS-apparaten steeds beter kunnen sturen op bodembeheer, voeding en diergezondheid. Ook zie ik grote kansen voor de gentechnologie: die kan duurzaam worden toegepast.
Binnen de LTO is veel interne discussie. We respecteren elkaars bedrijfsvoering niet meer. Ik begrijp niet hoe we elkaar zo kwijt konden raken. Maar je ziet het in de hele samenleving: het individualisme zet op alle fronten door. We zijn daarom met een traject begonnen om als LTO met een nieuwe gezamenlijk visie naar buiten te komen. Welke dat wordt, moet voor 2018 helder zijn.
De serie Boerenportretten wordt mogelijk gemaakt door: Platform Natuurlijke Veehouderij / Natural Livestock, Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, Living Lab Natuurinclusieve Landbouw, Boerennatuur, Friese Milieu Federatie en Vogelbescherming Nederland.