Koplopers: Catharinus Wierda

4 februari 2019

Koplopers: Catharinus Wierda

Catharinus Wierda (1971) noemt zichzelf zuivelondernemer en duurzaam pionier. Hij is de man achter De Fryske kaas en mede-oprichter van Boerengilde. Daarnaast vliegt hij als zuivelcoördinator voor ontwikkelingsorganisatie Solidaridad de wereld over. Duurzaamheid en zuivel zijn kernbegrippen in zijn loopbaan.

Catharinus: “Ik heb lang, als beleidsmedewerker en adviseur, binnen bestaande systemen meegedraaid en geprobeerd vanuit die kaders iets te veranderen. Dat is me hier en daar ook wel gelukt, maar op een gegeven moment was ik moegestreden. Moe van de eindeloze discussies, het schipperen en aanpassen. Ik was er aan toe zelf iets te doen en voluit te gaan voor iets waar ik vierkant achter sta. Dat werd De Fryske: een lokale, duurzaam geproduceerde kaas.

Zes jaar geleden ben ik er mee begonnen en het heeft me veel gebracht: veel voldoening vooral, maar natuurlijk ook stress. Het was, en is nog steeds, een hele onderneming om een nieuw merk in de markt te zetten. Mijn ideaal is om een duurzaam product, ook financieel levensvatbaar te maken.

Solidaridad

Daarnaast werk ik met veel plezier voor Solidaridad. Eigenlijk vanuit dezelfde visie: het ontwikkelen van een duurzame keten. Ik bezoek onze programma’s voor boeren in landen als Bangladesh, Tanzania en Myanmar. Daarbij help ik mijn collega’s om vanuit de keten en de markt te kijken, hoe boeren hierop kunnen inspelen. Het heeft namelijk geen zin om aan kennisontwikkeling te doen, als de context van de melkproductie niet op orde is. Als een boer meer gaat produceren, maar hij kan zijn melk niet afzetten, dan verdient hij nog niets.

Ik heb gezien dat in veel landen overbegrazing een groot probleem is, vooral in de droge periode. Het leidt wereldwijd tot ontbossing en erosie. Dit vraagt om efficiëntere veehouderijsystemen. Een duurzame keten blijkt overal van groot belang!

Melkstroom

In India ontstaat een steeds grotere groep consumenten die meer voedselveiligheid wil. Dat wil zeggen: melk van goede kwaliteit, zonder water, gif- en antibioticaresten. Een aantal zuivelondernemingen speelt daar nu op in en werken aan een een aparte melkstroom. Deze moet aan die hogere eisen kunnen voldoen.

Dit lijkt erg op wat ik doe met De Fryske, maar dan met duurzaamheid en natuur als uitdaging. Het inspireert mij enorm!

Met de voedselveiligheid zit het in Friesland wel goed, maar ik heb met boeren afspraken gemaakt over natuurbeheer, weidegang en het gebruik van veevoer. Minimaal tien procent (doorgroeiend naar twintig procent) van hun land moet weidevogelgebied zijn. Dat houdt in dat er weinig kunstmest wordt gestrooid en laat gemaaid, pas wanneer de vogels zijn uitgebroed. Ook mogen boeren die leveren aan De Fryske geen maïs telen. Er is weinig biodiversiteit op maispercelen en bovendien zijn er gewasbeschermingsmiddelen nodig. Meer gras in het rantsoen leidt daarnaast tot zachte vetten en een gunstige vetzuursamenstelling.

Afzetmarkt

Veel mensen vinden het geweldig dat ik een afzetmarkt creëer voor een natuurlijker ingerichte, gangbare landbouw. Ik zeg daarbij niet dat wij natuurinclusief zijn: we werken eraan. Want wanneer ben je precies natuurinclusief? We zijn op weg en proberen iets op te bouwen.

Sommige mensen vinden dat ik op biologisch in had moeten zetten. Daar heb ik natuurlijk over nagedacht. Ik sta positief tegenover zowel biologisch, als duurzaam gangbaar. Als er maar rekening gehouden wordt met de natuur.

Ik zie dat er te weinig mogelijkheden in de markt worden gecreëerd voor zuivel en kaas met hogere duurzaamheidseisen. En dat is wel belangrijk: zowel voor de sector als voor het zuivelschap.

Streekproduct

Ik heb nu twee boeren aan De Fryske verbonden en mijn doel is om door te groeien naar tien. Daarom heb ik er ook een opschaalbaar concept van gemaakt. De Fryske boeren krijgen vier cent extra per liter voor hun melk. Rouveen Kaasspecialiteiten maakt er kaas van, naar een recept dat ik heb ontwikkeld samen met CSK uit Leeuwarden. Verder doet groothandel Zijerveld Food onze distributie en zijn ze onze partner in de markt. Inmiddels ligt onze kaas al in veel verschillende supermarkten en speciaalzaken.

De markt voor authentieke en duurzame streekproducten groeit. Dat is natuurlijk een gunstige ontwikkeling, maar helaas ligt er ook veel namaak in de schappen. Ik ben daarom heel blij met het feit dat we vorige week de status van Frysk Erkend Streekproduct hebben gekregen.

Trots

Ik hoop dat de Friezen trots op deze kaas zullen zijn. Natuur en cultuur zijn met elkaar verweven en kunnen elkaar versterken. De identiteit van Friezen is verbonden aan het landschap. Daarom spelen er ook zoveel emoties bij wat er met ons landschap gebeurt. Ik ben een geboren en getogen Fries en ook voor mij horen het weidelandschap en de weidevogels bij die identiteit. Ze zijn een extra motivatie om een duurzame kaas te maken.

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk en Natural Livestock Farming.