Koplopers: kaasmaker Jan Craens

28 augustus 2018

Koplopers: kaasmaker Jan Craens

Jan Craens (65) is de eigenaar en meester kaasmaker van Kaaslust. Een ambachtelijke kaasmakerij, gevestigd in de gerestaureerde zuivelfabriek van Veenhuizen. De biologische landbouw is een rode draad in zijn leven. Hij was boer en adviseur biologische landbouw. Jan vertelt:

“We begonnen ongeveer zes jaar geleden met kaas van gangbare melk, maar inmiddels zijn we al drie jaar biologisch. Dat was voor mij en mijn vrouw Wennie een logische keuze. Wennie heeft de Warmonderhof gedaan, een opleidingsinstituut voor biologische landbouw in Dronten. Ik studeerde levensmiddelentechnologie en samen woonden we, begin jaren zeventig, in de alternatieve leefgemeenschap De Kleine Aarde te Boxtel. Ik was toen één van de eersten die een biologische groothandel opzette. Ook bouwde ik een biogasinstallatie.

Club van Rome

Het was de tijd van de Club van Rome. Een particuliere stichting die in 1968 werd opgericht door Europese wetenschappers, om hun bezorgdheid over de toekomst van de wereld voor het voetlicht te brengen. Wij vonden dat we iets moesten doen: minder aardolie en kunstmest gebruiken, geen bestrijdingsmiddelen en een andere manier van voedsel produceren.

Vandaag de dag leven nog dezelfde zorgen omtrent de toekomst van onze planeet. Maar het is bemoedigend te zien, dat dingen kunnen veranderen. Ik herinner me hoe vrienden vroeger provisorische windmolens in elkaar knutselden. Inmiddels staan er hele hightech parken van die dingen. En neem nu aardgas, de laatste tien jaar blijkt dat we er ook zonder kunnen. Ons hele bedrijf draait op zonne energie en houtpellets.

Boerderijtje

In 1979 kochten we een boerderijtje in Fryslân. Ik sloot een overeenkomst met It Fryske Gea. Wij zouden hun natuurgebied beheren door onze koeien in hun gebied te weiden. Met dat pachtcontract ging ik naar de bank en zo kreeg ik krediet. Ik heb nooit meegedaan aan het model van steeds hogere productie per hectare en per koe. Daarnaast wilde ik niet vastzitten in torenhoge financieringen. Ik wilde vrij zijn om steeds weer iets nieuws te ontwikkelen.

Daarbij ben ik heel liberaal. Ik vind dat je altijd moet kijken naar wat financieel haalbaar is. Momenteel is de markt voor biologische producten heel goed. Mensen zijn bereid meer te betalen voor een goede kaas, dus bied ik het aan. Ik speel dus in op de markt. Aan de andere kant creëer ik ook markt. Ik wil mensen verleiden voor biologische kaas te kiezen, door een mooi, lekker en verantwoord product aan te bieden. Met Kaaslust wil ik markt creëren voor biologische melk. Als dat niet was gelukt, had ik nu weer wat anders gedaan, maar die markt is er dus.

Antwoord

In de jaren tachtig kregen we eens een delegatie van de LTO op visite. Ze vonden zo’n biologisch boerderijtje wel grappig. Ik adviseerde hen toen al, om hun klanten eens te vragen wat ze eigenlijk wilden. Het antwoord van de boeren zou mijns inziens moeten zijn: Dat kan hoor en dat kost het! Zo’n benadering is veel constructiever dan de gebruikelijke reactie: hakken in het zand en herhalen dat ze het echt niet zo slecht doen.

De consument wil best betalen. Alles zou biologisch geteeld kunnen worden. Het probleem zit bij de organisaties. Je moet het willen organiseren. Wij zijn nu bijvoorbeeld bezig met een Franse groothandel. Die is van plan heel veel kaas van ons af te nemen. Waarom zit FrieslandCampina niet met hun aan tafel? Zij kunnen dat toch veel beter dan wij?!

Ze willen niet echt inzetten op biologisch, want wat is er mis met gangbaar? Is dat dan niet goed genoeg? Dat soort vragen krijg je steeds.

Keurmerk

Het voordeel van biologische producten is dat ze een duidelijk keurmerk hebben. En duidelijkheid is heel belangrijk voor de consument. Je moet simpel en helder communiceren. Verder is het handig partijen te vinden die grotere volumes kunnen afnemen, supermarktketens bijvoorbeeld. En pas je product aan aan de wensen van de klant. Biologische wortelen worden nu bijvoorbeeld in mooie, schone bakjes verkocht. Dat heeft de klant liever dan dat hij of zij ze uit een grote kist moet opvissen, zoals in natuurvoedingswinkels gebruikelijk was.

Ik wil laten zien dat het kan: markt creëren voor een biologische landbouw. Ik ben weliswaar ook adviseur, maar ik vind het belangrijk feiten te stellen. Je kunt blijven vergaderen, maar ik besloot kaas te gaan maken. Iets tastbaars neer te zetten. En dan is het een kwestie van instappen of niet: de trein gaat verder.”

De serie Koplopers wordt mogelijk gemaakt door: Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, NoorderlandMelk en Natural Livestock Farming.