Opinie | In de versnelling voor een deeleconomie

9 maart 2023

*Op basis van deze opinie is er op 24 februari een opiniestuk verschenen in de Leeuwarder Courant. Lees dit artikel hier.

In de versnelling voor een deeleconomie

Op donderdag 19 februari verscheen een redactioneel commentaar met de titel Gedeelde smart in de Leeuwarder Courant. Een stuk met een sombere kijk op onze toekomst met een deeleconomie. Als reactie daarop wil ik graag een positieve bril aanbieden op deze hoognodige verandering. Onze voorraad grondstoffen raakt langzaam op. Die grondstoffen worden na gebruik nog te vaak gezien als ‘afval’ en verdwijnen daardoor op de groeiende vuilnisbelt. Onderhand wordt de voorraad grondstoffen steeds minder en groeit de vuilnisbelt. De tijd dringt. Een versnelling in onze stap naar een economie waarin we deze grondstoffen optimaal gebruiken is dan ook van groot belang. In Friesland gebeurt er al veel in onze weg naar een deeleconomie, maar we moeten opschalen en snel.

In het redactioneel commentaar van Erwin Boers kwam naar voren dat het met de deeleconomie niet zo wil vlotten in Friesland. Daarbij verwijst hij naar deelauto’s en deelscooters. Ik heb een heel ander beeld van de Friese deeleconomie. Deze bloeit en groeit, maar je moet het wel willen zien.

Op pad met deelfietsen en – auto’s, spullen herstellen in Repaircafe’s, gereedschap uitlenen via Peerby, en een nieuwe outfit lenen bij de kledingbieb. Er zijn talloze concepten voor een deeleconomie, maar niet alles komt even goed van de grond. Zo is deelvervoer niet rendabel en daardoor een verloren zaak, aldus Erwin Boers. Is deze aanname terecht?

Nederland gaat voor volledig circulair in 2050, waarin wij bestaande materialen en producten zo lang mogelijk delen, verhuren, herbruiken, herstellen, opknappen, en recyclen. Friesland heeft zelfs de ambitie om in 2025 met de provincie in de top 3 van Europa te staan. Om dit doel te behalen worden er al vele mooie initiatieven ontwikkelt in Friesland die het circulair leven makkelijk zullen maken, zoals deelvervoer. Het doel is duidelijk, maar waarom komen deze innovatieve ideeën dan niet van de grond?

Met de grondstoffen die in een snel tempo opraken kan oneindige focus op financiële groei niet meer de maatstaf zijn. We kunnen succes beter meten aan de hand van leefbaarheid. Dat we elke dag kunnen genieten van genoeg voedsel, helder water, en schone lucht in een herstelde natuur. Laten we dan ook de focus op rendement inwisselen voor een streven naar het optimaal gebruik van spullen die we al hebben.

Je kan vervolgens roepen dat Friesland buiten de grote steden nog niet klaar is voor zo’n deeleconomie. Alleen dat betwijfel ik. Juist met de circulaire ambities van Friesland zijn de kansen om gezamenlijk te consumeren groot. Toch is een overstap maken van spullen kopen naar spullen delen met alleen een  indrukwekkend productaanbod niet realistisch. Daar geef ik Erwin ook gelijk in. Er is meer voor nodig.

Het goede nieuws is dat er al veel mooie initiatieven plaatsvinden in Friesland. Zo zorgen partijen als Circulaire Friesland, die op regionaal gebied initiatieven aan elkaar verbindt, voor een versnelling van dat de circulaire transitie. Een voorbeeld voor de rest van Nederland, waar ook de FMF een actieve bijdrage aan levert. Ook zoeken overheden, bedrijven en scholen elkaar op om circulaire oplossingen te bedenken door te kijken wat er allemaal mogelijk is met natuurlijke grondstoffen uit de regio.

Of wat dacht je van de recente stoeptegel actie van het Wind Groep? Friese inwoners konden hun oude stoeptegels bij hen inleveren voor de nieuwbouw van een gymzaal de Meet in Haren. Wind Groep gebruikt vervolgens deze stoeptegels als gevelmateriaal voor het gebouw. Daarbij wordt er lokale initiatieven gestart, zoals een kledingkettingruil en het opzetten van een gezamenlijke voedseltuin. Je ziet het niet altijd, maar zowel landelijk als in Friesland gebeurt er al een hoop om een deeleconomie in gang te zetten, maar je ziet het niet altijd. En heel eerlijk: het is een begin, maar nog steeds niet voldoende om in 2050 circulair te zijn. Het is de opgave om de komende tijd op te schalen en te veranderen in een manier van denken, waarbij delen en hergebruiken de normaalste zaak van de wereld is.

Laten we dan ook niet het probleem opzijschuiven en accepteren dat bepaalde concepten niet werken. In plaats daarvan streef ik juist een antwoord op de vraag ‘hoe kunnen we de Friese inwoners zo goed mogelijk op weg helpen?’. De drempel moet lager en verduurzamen in het dagelijks leven zal prioriteit krijgen.

Geef de Friese inwoners handvatten waar ze echt wat mee kunnen en laat zien wat er allemaal mogelijk is binnen deze provincie. Help hen ontdekken hoe ze hun spullen een tweede leven kunnen geven. Stimuleer het gebruik van eigen bakjes en glazen potten bij het doen van boodschappen. Motiveer het starten van een moestuin of lokaal kopen van groentes, fruit, en kruiden. En maak het makkelijk om alle duurzame initiatieven in Friesland te vinden.

Daarbij is het noodzakelijk om op grotere schaal nieuwe productiemethodes ontwikkelen en nieuwe producten circulair ontwerpen, waarbij grondstoffen niet worden uitgeput en de levensduur van onze spullen wordt verlengd.

Met de provinciale verkiezingen voor de deur is dit het perfecte moment om onze weg naar een circulaire economie te versnellen. Alleen met een sterke focus en daadkracht van onze overheid veranderen wij een deeleconomie van een verloren zaak naar de normaalste zaak.

– Tess Schram, Projectleider Circulaire Economie bij FMF