Bestuursakkoord “Oparbeidzje foar Fryslân”; reactie FMF en achterban

24 juli 2023

Reactie FMF en achterban op het bestuursakkoord “Oparbeidzje foar Fryslân”

Donderdag 13 juli werd het nieuwe bestuursakkoord voor 2023-2027 gepresenteerd met de titel Oparbeidzjen foar Fryslân. Onze directeur Hans van der Werf en Jorien Bakker (Natuurmonumenten) reageerden daar vorige week al op. Het interview is terug te vinden via deze link: Natuurorganisaties tevreden met coalitieakkoord, maar details moeten duidelijker – Omrop Fryslân (omropfryslan.nl).  

Na een rondgang bij onze achterban en aangesloten organisaties komen wij nu met een reactie op het bestuursakkoord met daarin de input op meerdere thema’s. In onze gebundelde reactie gaan we niet alleen in op de thema’s van natuur en landbouw, maar ook komen de thema’s circulaire economie en energie aan bod.  

Algemene indruk 
Het bestuursakkoord is eenvoudig opgesteld, echter ontbreekt het aan de nuancering en het stellen van duidelijke kaders en doelen. Het bestuursakkoord is daarom in mindere mate SMART. Er wordt bijvoorbeeld gesteld dat het Natuur Netwerk Nederland wordt uitgerold volgens de bestaande wettelijke afspraken wordt uitgerold, maar niet hoe. Eveneens plannen als Aanvalsplan Grutto en het Herstelprogramma Biodiversiteit. Daarover later in deze memo meer.  

 

Natuur en Landbouw

Vanuit de Friese Milieu Federatie (FMF) en achterban zijn wij misschien nog wel het meest geïnteresseerd geweest in de ontwikkelingen op het gebied van natuur en landbouw. De twee punten worden in het tweede hoofdstuk “Investeren in landbouw en natuur” al vroeg aangehaald. Daarbij wordt er gesteld dat “de natuur en landbouwen elkaar kunnen en moeten versterken”. Echter blijkt er in mindere mate op welke manier dat dan zou moeten gebeuren. Dit vraagt om verheldering.  

Een ander voorbeeld hoe de uitwerking gemist wordt is de manier waarop het Fries Programma Landelijk Gebied (FPLG) wordt behandeld. Het programma omvat belangrijke opgaven voor de natuur en landbouw, maar wordt echter in het bestuursakkoord summier genoemd. Vanuit de FMF doen wij de oproep om meer aandacht te besteden aan het FPLG en keuzes te maken. Om doelen en kaders te stellen. Er wordt nu ingezet op het beheren van de bestaande natuur en het behalen van wettelijke en vastgestelde doelen. Dit klinkt als een minimum-scenario voor de natuur. De natuur en de biodiversiteit verkeren echter in zwaar weer. Wij willen de vraag stellen aan het bestuur “wat gaat het bestuur hieraan doen?” Ook plannen voor wat betreft de natuur in de Waddengebieden en het waterpeilbeheer in Friesland als geheel zijn niet ambitieus te noemen.  

Voor het Veenweideprogramma is het ook onduidelijk hoe er verder zal worden gegaan. Op dezelfde voet verder gaan zoals nu halen we als provincie de doelen niet. Kortom: er moet een heldere visie komen voor het landelijke gebied. De handreiking Natuerlik Fryslân 2050 geeft een aanzet tot een visie hoe wij vanuit de groene organisaties denken. De handreiking is te raadplegen via de volgende link: Natuerlik Fryslân 2050 – FMF.  

Aan de andere kant wordt uitgesproken dat het Herstelprogramma Biodiversiteit uitgevoerd wordt. Dat is positief. Wij, de FMF, zijn van mening dat we bij alles wat we doen in het landelijk gebied (en de bebouwde kom ook) natuur zodanig een plek geven dat sprake is van herstel van biodiversiteit en natuurwaarden. Wij horen graag of het bestuur dit onderschrijft en ook vanuit dat vertrekpunt het Herstelprogramma steunt, en zo ja, hoe dit vorm krijgt. 

Verder is het positief is dat het nieuwe bestuur de regie meer bij de boeren wil leggen voor wat betreft het agrarisch natuurbeheer. Vertrouwen zou hier inderdaad het uitgangspunt moeten zijn evenals zekerheid voor vergoedingen voor agrarisch natuurbeheer. Naast prettiger werken voor de boeren zou het doel hiervan kunnen zijn dat de provincie het belang van agrarisch natuurbeheer actief gaat uitdragen zodat meer boeren zich willen inzetten voor agrarisch natuurbeheer. Echter zetten we nog wel zijn vraagtekens bij de status van wild- en faunabeheerders en hoe dit op één lijn zou staan met natuurbeheerders. Dit lijkt ons een opvallend punt. Hoe ziet de provincie dit?  

Daar komt bij dat er wordt ingezet om de NNN-gebieden te weren om Natura 2000 te worden. Ook dat zien wij als een erg behoudend en conservatief punt op het vlak van natuur. Natuur is namelijk meer dan de wat de juridische kaders omvatten als natuur. 

Circulaire Economie 

Het is een aangename ontwikkeling dat circulaire economie een prominente rol krijgt in de economische agenda krijgt op weg naar 2025. De een samenwerking met Vereniging Circulair Fryslân zal ongetwijfeld voor een positieve duw in de juiste richting zorgen. Echter, waar is de burger in dit verhaal? De economie staat centraal in het stuk, maar de duurzame transitie van de Fries ontbreekt. Om het doel van Fryslân in de koppositie op het circulaire terrein te behouden kan de Fries niet worden ongeslagen. Wanneer de wens van een Provincie zonder afval hebben we ook de consument nodig in de transitie, waarin ze worden geholpen in de verandering van levensstijl. Informeer hoe we kunnen leven zonder afval. Hoe we de levensduur kunnen verlengen van de spullen en textiel dat we al hebben. En hoe we door te delen uiteindelijk minder (nieuwe) spullen nodig hebben. Een internationale koploper word je niet alleen. Daarvoor is beweging op alle vlakken nodig: overheid, bedrijven, en de burger. 

Energie(transitie)

Investeren in schone energie uit eigen provincie, kopt de coalitie. Het maakt ons minder afhankelijk van olie en gas. Een goed voornemen volgens de ons, maar hoe gaan we dat bereiken als zonneweides op landbouwgrond en windmolens groter dan een tiphoogte van 100 niet worden toegestaan?   

Als FMF zijn we tegen het verbannen van zonneweides op landbouwgrond. De transitie naar duurzame energieopwekking en de versterking van natuur op landbouwgrond zijn geen tegenpolen van elkaar, maar gaan juist goed samen. Wel is het belangrijk dat duurzame energieopwekking zorgvuldig wordt ingepast in het landschap. Ons uitgangspunt is om een ‘een plus op de natuur’ te realiseren bij ieder energieproject.   

Qua windenergie legt coalitie de focus op kleine windmolens met maximale as-hoogte van 15 meter. Ze kunnen in combinatie met zonnepanelen op het dak en groen gasproductie een flink deel van de ter plekke benodigde energie opleveren. Ze zijn volgens ons geen alternatief voor de noodzaak van grootschalige opwekking van zonne- en windenergie om de doelen van 2030 te halen, aangezien grote windmolens vele malen efficiënter zijn.   

Tot slot 
We vragen ons als laatste nog af wat de bezuinigingen op natuur en cultuur specifiek inhouden voor ons als FMF. Doorgaans wordt er in het document gesteld dat de landbouw en de natuur niet zonder elkaar kunnen, maar tegelijkertijd is er wel een bezuiniging aangekondigd op cultuur en natuur. Graag zouden we daar meer over willen weten.

We kijken uit naar de nadere invulling van de doelen die er gesteld worden en hoe het bestuursakkoord vervolgens handen en voeten krijgt in de uitvoering ervan. Zodat we samen kunnen werken aan een mooier Fryslân.