Opinie: Samen bereiken we meer

8 september 2025

Samen bereiken we meer

De energietransitie is een enorme maatschappelijke opgave. En tegelijk een kans om Fryslân mooier, leefbaarder en toekomstbestendiger te maken. Als programmamanager natuurinclusieve energietransitie bij de Friese Milieu Federatie zie ik hoe groot de betrokkenheid is van inwoners, gemeenten, lokale initiatieven, ontwikkelaars en ontwerpers. Dat stemt hoopvol. Tegelijkertijd: als we de ambities écht willen halen, moeten we samen doorpakken,  slimmer, creatiever en met oog voor kwaliteit.

Niet alleen functioneel, maar ook mooi

Bij de energietransitie denken mensen nog te vaak aan technische installaties, lelijke velden vol panelen of ingrepen die ten koste gaan van landschap en natuur. Dat beeld leeft breed, zeker nu de provincie recent heeft besloten tijdelijk meer zonneparken en windmolens toe te staan om de nationale doelstellingen te halen. In de Leeuwarder Courant werd het treffend verwoord: “Dêrnei feie wy Fryslân wol wer skjin”. Maar het is niet vanzelfsprekend dat we straks weer terugkeren naar een schoon en aantrekkelijk landschap.

Juist daarom vind ik het nú tijd om te laten zien dat het ook anders kan. Dat we niet hoeven te kiezen tussen schone energie of een mooi landschap, maar beide tegelijk kunnen realiseren. Het concept van de Energietuin laat zien hoe dat eruit kan zien in de praktijk. In Assen is een plek gerealiseerd waar energieopwekking samengaat met biodiversiteit, wandelroutes, cultuurhistorie, lokale betrokkenheid en recreatie. Ook in Fryslân ligt hier een enorme kans om de opwek van duurzame energie juist te benutten om onze dorpen, natuur en leefomgeving te versterken.

Leren van frisse blikken

Om die kwaliteit echt te waarborgen, moeten we openstaan voor nieuwe perspectieven. Daarom gaf ik onlangs een gastcollege aan studenten van NHL Stenden, waarin ik hen meenam in de uitdagingen rondom energielandschappen in Fryslân en de noodzaak om energie, natuur, leefbaarheid en innovatie met elkaar te verbinden.

Wat mij opviel: studenten kijken fundamenteel anders naar deze opgave. Waar veel plannen nog beginnen bij techniek of regelgeving, starten zij vanuit gevoel, betekenis en toekomstwaarde. Hoe kun je een plek mooier achterlaten dan je ’m aantreft? Hoe verbind je mensen aan een landschap waar ze trots op zijn?

Als vervolg op dit college werd een ontwerpwedstrijd voor een klimaatlandschap georganiseerd. Twaalf indrukwekkende ontwerpen werden gepresenteerd. Een jury bestaande uit  vertegenwoordigers van NHL Stenden, Dairy Campus, de Gemeente Leeuwarden, Toerisme Alliantie Friesland en de FMF mochten de ontwerpen beoordelen. De winnende inzending liet op inspirerende wijze zien hoe je energieopwekking kunt combineren met natuur, circulaire landbouw, educatie en lokale productie. Geen gebiedsontwikkeling óndanks de energietransitie, maar juist dankzij. Zulke frisse ideeën geven hoop en laten zien dat het anders kan, en moet.

Samen bouwen aan de Friese energieaanpak

Diezelfde ambitie zie je terug in de opbouw van het Fries Energiehuis, een loket vóór en vanuit de Mienskip, dat inwoners en lokale initiatieven ondersteunt bij het realiseren van duurzame plannen. Denk aan energiebesparing, lokale opwek en collectieve warmte-oplossingen.

Via het project PC-AGV zijn in 2024 305 energiebesparende maatregelen gerealiseerd, verdeeld over negen initiatieven. In 2025 gaan we 14 initiatieven begeleiden, met middelen van de FMF en uitvoering door de projectbegeleiders van het Fries Energiehuis. Zo helpen we samen bewoners en dorpen vooruit.

Of het nu gaat om het realiseren van Energietuinen, het ondersteunen van besparingsmaatregelen of het betrekken van studenten en inwoners bij het vormgeven van hun eigen leefomgeving, de kracht zit in samenwerking.

Samen bereiken we meer

De Friese energietransitie is geen project van een paar partijen, maar een gezamenlijke beweging. We staan voor de taak om onze provincie te verduurzamen én tegelijkertijd te verrijken. Dat vraagt om lef, nieuwe denkbeelden en sterke verbindingen tussen mens en landschap.

Met de recente koers van de provincie, waarin extra ruimte is gemaakt voor tijdelijke wind- en zonneparken, is het duidelijk geworden dat we geen tijd meer hebben om achterover te leunen. Nu is het moment om kwaliteit voorop te zetten en samen het verschil te maken.

We hebben al veel bereikt. Maar de komende jaren zijn bepalend. Laten we elkaar opzoeken. Laten we blijven samenwerken. Want alleen samen bereiken we meer.